تپه قلایچی که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، برای اولین بار در سال 1363 ش، کاوشهای باستان شناسی به سرپرستی اسماعیل یغمایی در این تپه صورت گرفت.
آثاری از هزاره اول ق.م در اثر این حفاری نمایان شد که از جمله آثار بدست آمده، آجر های منقوش و معبدی به شکل صلیب است که برخی از دیوارهای آن را با گل اخری، رنگ آمیزی کرده بودند.
بعدها عملیات حفاری در این تپه در سالهای 1379 و 1380 ش، به سرپرستی بهمن کارگر کارشناس مدیریت میراث فرهنگی آذربایجان غربی صورت گرفت. از دیگر آثار بدست آمده از این تپه علاوه بر معبد مرکزی، برج ها و دیوارهای مربوط به آن، می توان به حیاط سنگ فرش، پله های که به این حیاط متصل می شوند، اتاق هایی با اندود گل اخری، نقاشی هایی با رنگ های سیاه و آبی و آجر های منقوش دارای موضوعات انسانی، هندسی و گیاهی اشاره کرد.
با توجه به مدارک سفالی و آثار موجود به نظر می رسد این مجموعه مربوط به دوره حکومت مانا در شمال غرب ایران باشد.
گفتنی است تپه قلایچی در 12 کیلومتری شمال شرقی بوکان قرار گرفته است.
