گرد تپه

قلعه تاریخی عباس آباد در بررسی باستان شناسی به ماخذ سال 1367 که بر محور تپه تاریخی بالایچی در بوکان به انجام رسید در مجاورت جنوب شرقی روستائی بهمین نام و بر روی تک ارتفاع آهکی که در محل به گردی تپه اشتهار دارد مورد شناسایی قرار گرفت دژ بر تمام ارتفاعات مجاور و نیز دشت وسیع در اطراف رودخانه سیمینه که از جنوب به شمال در جریان است است کاملاً مسلط میباشد شکل قلعه بیضی نزدیک به دایره است و برجهای آن نیم دایره و توپر میباشد سنگهای بکار رفته در جبهه بیرونی آن همه بزرگ و تراشدار بوده امام سنگهای جبهه درونی حصار درژ از سنگ لاشه است و سنگهای

کوچک از جنس آهکی با ملاتی احتمالاً از ماسه و اهک که در داخل حصار بکار رفته در استحکام بدنه دیوار بسیار موثر بوده است .

دژ مستقیماً بر روی بستر محکمی از صخره‌های آهکی ساخته شده است شیب کوه در جهات شمالی ، جنوبی و شرقی قلعه تند میباشد در این بخشها که صخره‌ای است معابر وصولی موجود نیست امام شیب کوه در مقابل مدخل ورودی قلعه ملایم بوده جهت آن بطرف غرب است بنابراین و به استناد شواهد موجود در محل دسترسی به قلعه از سمت غرب یژبوده است .

 

 

*دانشجوی کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی دانشگاه تهران وکارشناس باستان شناس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری شهرستان شاهین دژ

در داخل دژ ، بقایایی از ساختمانها سنگی است که حتی فرم خود را نیز حفظ کرده‌اند این بقایا که بعنوان تاسیسات داخل دژ منظور شده از حیث زمانی با ساختمان دژ همدوره نیست و به یکی از استقرار‌های دوره اسلامی تعلق دارد پراکندگی این آثار در پائین و حول صخره طبیعی و یکپارچه سنگی واقع در داخل قلعه طموس و قابل است .

در پای یواره شمالی که در مجاورت راه خاکی روستائی که از قریه عباس آباد بطرف روستای انبار علیاست ، بقایائی از یک دیوار سنگی موجود است جبهات دیووار با سنگهای لاشه و بزرگ ساخته شده امام تقویت بدنه با پر کردن سنگهای کوچک و نیز آجرهای شکسته و قرمز رنگ و احتمالاً با استفاده از ملات بانجام رسیده است .

شکل دیوار قوسی بوده و از آن به عنوان دیوار محیطی برگرد قلعه و بمنظور حصار استحفاظی از آن استفاده شده است اما از حیث زمانی ، اظهار نظر قطعی فعلاً مقدور نیست .

نتایج خاصل از بقیه گمانه‌های تعیین حریم در اطراف دژ معلوم کرد :

1-   تصویر اولیه ما از تعیین حریم استحفاظی قلعه خصوصاً در جبهای غربی و جنوب غربی نادرست بوده و گسترش استقرار ( های ) تمدنی دقیقاً بطرف نواحی بوده است

2-   تعیین محدوده گورستان اسلامی واقع در جنوب غرب درست بود و این محل بر روی آثار قبلی قرار دارد .

3-   بقایای ساختمانی موجود در درون قلعه از حیث قدمت با ساختمان دژ همزمان ندارد و مربوط به یکدوره اسلامی است

 

4-   لااقل سه دوره تمدنی محتملاً از پارت ساسانی اوایل اسلام و نیز یکدوره استقرار اسلامی دیگر در محل صورت گرفته است

5-   قله عباس آباد با دژ سنگی تبت ( قلعه دوم ) همزمانی داشته و از هر دو در کنترل گلوههای منتهی به سقز و میاندوآب استفاده شده است .

 

تعیین حریم در محدوده دژ عباس آباد و اطراف کوه دو طرف به گردی تپی با تعبیه کمانه انجام پذیرفت جهت گمانه‌ها با توجه به مطالعات روی زمین متفاوت بوده اما ابعاد غیر از چهار گمانه واقع در بخش جنوب غرب یکسان بوده و اندازه آنها از 2 * 1 متر متجاوز نشده است .

خلاصه بحث:

استقرار در منطقه عمومی بوکان منجلاً از دوره برنز است این حوزه در هزاره اول پ . م مورد توجه قرار گرفته و از زمان پارت سامانی در بالای کوهی که اینک به قلعه عباس آباد اشتهار دارد دژ سنگی احداث شده است این قلعه که فرم آن صدور و برجهای سنگی آن نیم دایره‌ای است بر دسشت و ارتفاعات مجاور اشراق کامل دارد و گلوگاه بوکان سقز را تیز کنترل داشته است از بالای کوه قلعه تاریخی عباس آباد که مسلط به دشت و گلوگاه شمالی است کاملاً مشهود میباشد و نیز منطقه مربوط به قالایچی هم بخوبی از روی آن رویت میگردد این مکان در اوایل اسلام و نیز قرون هفت و هشت هجری مورد

سکونت قرار گرفته که بقایای قلعه فوقانی و نیز ابنیه سنگی واقع در سطح کوه به این دوره متصور میباشد.

چند عکس از گرد تپه

بالای تپه که حالتی حصار مانند دارد

نمایی دیگر